Trải nghiệm tích cực không chỉ giúp chúng ta cảm thấy tốt hơn mà còn có những lợi ích về sức khỏe, học tập, làm việc và mối quan hệ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về định nghĩa, các loại và cách tạo ra trải nghiệm tích cực trong cuộc sống hàng ngày.
Định nghĩa trải nghiệm tích cực
Theo [Martin Seligman], một nhà tâm lý học nổi tiếng và là người sáng lập của lĩnh vực tâm lý học tích cực, trải nghiệm tích cực là một trong ba yếu tố quan trọng của cuộc sống tốt. Cuộc sống tốt là một khái niệm được Seligman đưa ra để chỉ một cuộc sống có ý nghĩa, hạnh phúc và hoàn thiện. Ba yếu tố của cuộc sống tốt là:
- Trải nghiệm tích cực (Positive experience): Là những cảm xúc dễ chịu, niềm vui và hạnh phúc khi chúng ta đạt được những mục tiêu, mong muốn và giá trị của mình.
- Hoạt động tích cực (Positive activity): Là những hành động có ý thức, có mục đích và có kỹ năng để thể hiện bản thân, phát triển tiềm năng và đóng góp cho xã hội.
- Tư duy tích cực (Positive thinking): Là những suy nghĩ lạc quan, tự tin và biết ơn về bản thân, người khác và cuộc sống.
Trong ba yếu tố này, trải nghiệm tích cực là yếu tố dễ nhận biết nhất và có ảnh hưởng lớn đến sự hài lòng của chúng ta. Trải nghiệm tích cực không chỉ phụ thuộc vào những điều xảy ra với chúng ta mà còn phụ thuộc vào cách chúng ta nhìn nhận và đánh giá những điều đó. Chính vì vậy, chúng ta có thể tạo ra trải nghiệm tích cực cho bản thân bằng cách thay đổi quan điểm và thái độ của mình.
Các loại trải nghiệm tích cực
Trải nghiệm tích cực có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Một trong những tiêu chí phổ biến là theo [Barbara Fredrickson], một nhà tâm lý học chuyên nghiên cứu về các cảm xúc tích cực. Theo Fredrickson, có 10 loại cảm xúc tích cực chính là:
- Niềm vui (Joy): Là cảm xúc dễ chịu khi chúng ta đạt được hoặc mong đợi đạt được một điều gì đó tốt đẹp. Ví dụ: Niềm vui khi nhận được một món quà, khi vượt qua một thử thách, khi gặp lại người thân, v.v.
- Lòng biết ơn (Gratitude): Là cảm xúc trân trọng và cảm kích những điều tốt đẹp mà chúng ta có hoặc nhận được từ người khác. Ví dụ: Lòng biết ơn khi được giúp đỡ, khi được khen ngợi, khi được yêu thương, v.v.
- Sự hứng thú (Interest): Là cảm xúc tò mò và khám phá những điều mới lạ và thú vị. Ví dụ: Sự hứng thú khi học một ngôn ngữ mới, khi du lịch một nơi xa lạ, khi tham gia một hoạt động sáng tạo, v.v.
- Sự ngạc nhiên (Surprise): Là cảm xúc bất ngờ và kinh ngạc trước những điều không mong đợi hoặc khác thường. Ví dụ: Sự ngạc nhiên khi nhận được một tin vui, khi chứng kiến một phép màu, khi phát hiện ra một bí mật, v.v.
- Niềm tự hào (Pride): Là cảm xúc cao quý và tự trọng khi chúng ta làm được một điều gì đó xuất sắc hoặc được công nhận bởi người khác. Ví dụ: Niềm tự hào khi đoạt được một giải thưởng, khi hoàn thành một dự án, khi được tôn vinh, v.v.
- Sự thỏa mãn (Satisfaction): Là cảm xúc hài lòng và bình an khi chúng ta đạt được những mục tiêu, mong muốn và giá trị của mình. Ví dụ: Sự thỏa mãn khi ăn no, khi nghỉ ngơi, khi sống theo lương tâm, v.v.
- Sự yêu thương (Love): Là cảm xúc gắn kết và quan tâm đến người khác hoặc bản thân. Ví dụ: Sự yêu thương khi ôm ấp, khi chia sẻ, khi tha thứ, v.v.
- Sự cảm thông (Empathy): Là cảm xúc hiểu và chia sẻ những cảm xúc của người khác. Ví dụ: Sự cảm thông khi an ủi, khi lắng nghe, khi đồng cảm, v.v.
- Sự hài hước (Humor): Là cảm xúc vui vẻ và thoải mái khi chúng ta nhận ra sự hài hước trong những tình huống hoặc những câu nói. Ví dụ: Sự hài hước khi xem một bộ phim hài, khi nghe một câu chuyện buồn cười, khi trêu đùa bạn bè, v.v.
Tại sao trải nghiệm tích cực quan trọng?
Trải nghiệm tích cực không chỉ là một mục tiêu mà còn là một phương tiện để chúng ta có một cuộc sống tốt hơn. Theo [Fredrickson], các cảm xúc tích cực có những lợi ích sau đây:
- Tăng cường sức khỏe: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người có nhiều trải nghiệm tích cực thường có sức khỏe tốt hơn, ít mắc bệnh, sống lâu hơn và có chất lượng cuộc sống cao hơn so với những người ít trải nghiệm tích cực. Điều này có thể do các cảm xúc tích cực giúp giảm căng thẳng, tăng miễn dịch, cải thiện hệ tim mạch và hệ thần kinh .
- Tăng cường học tập: Các nghiên cứu cũng cho thấy rằng những người có nhiều trải nghiệm tích cực thường có khả năng học tập và nhớ tốt hơn, sáng tạo hơn, linh hoạt hơn và giải quyết vấn đề hiệu quả hơn so với những người ít trải nghiệm tích cực. Điều này có thể do các cảm xúc tích cực giúp mở rộng tầm nhìn, tăng sự chú ý, khuyến khích thử nghiệm và tạo ra những liên kết mới trong não .
- Tăng cường làm việc: Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người có nhiều trải nghiệm tích cực thường có hiệu suất làm việc cao hơn, năng suất hơn, cam kết hơn và hài lòng hơn với công việc so với những người ít trải nghiệm tích cực. Điều này có thể do các cảm xúc tích cực giúp tăng động lực, tăng tự tin, tăng sự hợp tác và giảm xung đột .
- Tăng cường mối quan hệ: Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người có nhiều trải nghiệm tích cực thường có mối quan hệ tốt hơn, gắn kết hơn, tin tưởng hơn và hạnh phúc hơn với người khác so với những người ít trải nghiệm tích cực. Điều này có thể do các cảm xúc tích cực giúp tạo ra sự đồng điệu, sự an ủi, sự chia sẻ và sự tha thứ .
Như vậy, trải nghiệm tích cực không chỉ là một phần của cuộc sống mà còn là một yếu tố quan trọng để chúng ta có một cuộc sống khỏe mạnh, thành công và hạnh phúc.
Cách tạo ra trải nghiệm tích cực
Trải nghiệm tích cực không phải là điều tự nhiên mà chúng ta phải chủ động tìm kiếm và tạo ra. Dưới đây là một số cách đơn giản mà hiệu quả để chúng ta có thể tăng cường trải nghiệm tích cực trong cuộc sống hàng ngày:
- Tập trung vào những điều tốt đẹp: Chúng ta hãy cố gắng nhận ra và trân trọng những điều tốt đẹp xung quanh mình, dù là nhỏ nhặt hay lớn lao. Chúng ta có thể viết nhật ký, kể cho người thân hoặc tự nói với bản thân về những điều tốt đẹp mà chúng ta đã trải qua trong ngày. Điều này sẽ giúp chúng ta tăng cường lòng biết ơn, niềm vui và sự hài lòng .
- Làm những điều mình yêu thích: Chúng ta hãy dành thời gian cho những hoạt động mà chúng ta yêu thích, đam mê và có ý nghĩa với mình. Chúng ta có thể đọc sách, nghe nhạc, vẽ tranh, chơi thể thao, nấu ăn, v.v. Điều này sẽ giúp chúng ta tăng cường sự hứng thú, sự tự hào và sự thỏa mãn .
- Mở rộng tầm mắt: Chúng ta hãy thử những điều mới lạ và thách thức bản thân. Chúng ta có thể học một kỹ năng mới, đi du lịch một nơi mới, gặp gỡ những người mới, v.v. Điều này sẽ giúp chúng ta tăng cường sự ngạc nhiên, sự kinh ngạc và sự phát triển .
- Chia sẻ và giúp đỡ người khác: Chúng ta hãy quan tâm và chăm sóc cho người khác, dù là người thân hay người xa lạ. Chúng ta có thể tặng quà, khen ngợi, an ủi, lắng nghe, tư vấn, tình nguyện, v.v. Điều này sẽ giúp chúng ta tăng cường sự yêu thương, sự cảm thông và sự đóng góp .
- Tìm kiếm sự hài hước: Chúng ta hãy cố gắng nhìn nhận và đối diện với những khó khăn hoặc sai lầm trong cuộc sống một cách tích cực và hài hước. Chúng ta có thể xem những bộ phim hài, đọc những câu chuyện buồn cười, trêu đùa bạn bè, v.v. Điều này sẽ giúp chúng ta tăng cường sự hài hước, sự linh hoạt và sự khôi phục.
Tóm lại, trải nghiệm tích cực là một khái niệm rất quan trọng trong tâm lý học tích cực. Trải nghiệm tích cực không chỉ giúp chúng ta cảm thấy tốt hơn mà còn có những lợi ích về sức khỏe, học tập, làm việc và mối quan hệ.
